Çocuklarda İshal Akut Gastroenterit (İshal)
Akut gastroenterit, halk arasında yaygın olarak ishal olarak bilinen, mide ve bağırsakların iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunudur.
Bu durum, genellikle ani başlangıçlı olup, şiddetli ishal, karın ağrısı, kusma ve bazen de ateş gibi belirtilerle kendini gösterir. Akut gastroenterit, özellikle çocuklar ve yaşlılar gibi bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Çocuklarda İshal Neden Olur?
Çocuklarda İshalin en yaygın nedenleri arasında viral, bakteriyel ve paraziter enfeksiyonlar yer alır. Rotavirüs, norovirüs gibi virüsler en sık görülen etkenlerdendir. Bakteriyel enfeksiyonlar ise genellikle Salmonella, E. coli ve Campylobacter gibi bakteriler tarafından neden olunur.
Paraziter enfeksiyonlar ise Giardia lamblia ve Cryptosporidium gibi parazitler tarafından tetiklenebilir.
Bu hastalığın belirtileri genellikle enfeksiyondan birkaç saat veya gün sonra başlar. Ani başlayan ishal, karın krampları, bulantı ve kusma, ateş ve halsizlik en yaygın belirtiler arasındadır. Şiddetli vakalarda, özellikle dehidrasyon belirtileri olan ağız kuruluğu, idrar miktarında azalma, baş dönmesi ve cilt turgorunda azalma gibi durumlar gözlemlenebilir. Dehidrasyon, özellikle çocuklar ve yaşlılar için hayati tehlike arz edebilir.
Tedavi, genellikle destekleyici niteliktedir ve sıvı ve elektrolit dengesinin korunmasına odaklanır. Bol sıvı alımı, su ve elektrolit içeren içecekler, rehidrasyon solüsyonları bu süreçte oldukça etkilidir. Ağır vakalarda, hastane ortamında damar yolu ile sıvı tedavisi gerekebilir. Diyet tedavisi de önemlidir; yağlı, baharatlı ve lifli gıdalardan kaçınılmalı, hafif ve sindirimi kolay gıdalar tercih edilmelidir.
Korunma, özellikle hijyen kurallarına dikkat edilerek sağlanabilir. Ellerin sık sık yıkanması, temiz su kullanımı, gıdaların doğru bir şekilde hazırlanması ve saklanması enfeksiyon riskini azaltır. Ayrıca, çocuklar için rotavirüs aşısı gibi önleyici tedbirler de akut gastroenterite karşı koruma sağlar.
Sonuç olarak, akut gastroenterit, hızlı ve etkili tedavi gerektiren bir durumdur. Erken müdahale ve doğru tedavi yöntemleri ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve hastalığın süresi kısaltılabilir. Ebeveynlerin ve bireylerin hijyen kurallarına dikkat etmeleri ve belirtiler ortaya çıktığında sağlık profesyonellerine başvurmaları önemlidir.
İshal Nedir?
İshal günde üçten fazla, miktarının fazla ve kıvamının sulu olmasıdır. Sağlıklı çocuk günlük 5-10 mg /kg, daha büyük çocuklar 200 gr/gün dışkı yapar. İshale mide bulantısı, kusma, ateş ve karın ağrısı gibi semptomlar eklenince akut gastroenterit adı verilir. İnce barsaklarımız yaklaşık 10 litre suyu geri emerken kalın barsaklar yarım litre sıvı geri emer. Bu yüzden ince barsakta emilim bozukluğu yapan ishallerde dışkı miktarı fazlayken kalın barsakta olan emilim bozukluğunda dışkı miktarı az olur.
Çocuklarda İshal Riskli midir?
Dünyada her yıl 1.5 milyon çocuk ishal nedeniyle ölmektedir. Bu Zatüre (pinomoni)den sonra ikinci en sık ölüm nedenidir. Bu ölümlerin çoğu 1 yaş altında ve sıvı kaybından meydana gelmektedir. İshalin şiddeti mikrobun dozu ile ilişkilidir.
Her bir mikrop türü farklı süre ve bulgular meydana getirir. Çoğu ishal vakası sadece sıvı desteği ile atlatılırken çok az miktarında antibiyotik ihtiyacı olmaktadır.
Gereksiz antibiyotik kullanımı ishal süresini ve komplikasyonlarını artırmakatadır. Komplikasyonlar tanıda gecikme ve uygun yapılmayan tedavi ile meydana gelmektedir. İshaller hafif, orta ve ağır olarak 3 gruba ayrılır. Bu gruplarda uygun tedavi yaklaşımları hekim kontrolünde yapılmalıdır.
İshal değerlendirmesi yapılırken sıvı kaybının derecesi, oral veya IV sıvı desteği ile düzelip düzelemeyeceği, yolculuk veya hasta kişi ile temas, dışkının kıvamı kokusu kan olup olmadığı, beslenme durumu, ilaç kullanıp kullanmadığı sorgulanmalı. İshalde antibiyotik verilip verilmeyeceği dikkatli muayene ve tetkikler ile irdeleme yapılıp karar verilmelidir.
Sağlık kuruluşuna tekrar başvuru kriterleri:
– Dışkı sıklığında artma
– Tekrarlayan kusma
– Aşırı susama
– Beslenememe
– Ateşin olması
– Dışkıda kan olması
– Üç gün içerisinde çocuğun düzelmemesi.