Çocuklarda Kansızlık ve Demir Eksikliği

İnsan vücudunda kainatta olan elementlerin büyük çoğunluğu bulunmaktadır. Bunlardan en önemlilerinden birisi de Demir elementidir.

Kanımızın temel taşlarından biri olan hemoglobin’in iskeletini oluşturan bu element mutlaka dışarıdan besinler ile almamız gerekmektedir. Bu demir alımını yeterli miktarda almazsak demir eksikliği ortaya çıkar.

Demir Eksikliği Neden Olur?

Genel olarak demir eksikliğine neden olan durumlar şunlardır:

– Demir içeren besinlerin az tüketilmesi
– Ameliyat veya yaralanma nedeniyle oluşan kan kaybı
– Büyüme çağında artan ihtiyacı karşılamamak
– Sık kan bağışı yapılması
– Genetik faktör (Talasemi gibi.)
– Sağlıksız beslenme
– İyi veya kötü huylu tümörler

Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Vücutta demir seviyesi düşük olduğunda, ciltte soluklaşma, el ve ayaklarda soğukluk, baş dönmesi, göğüs ağrısı, kalp atışlarının hızlanması ve nefes darlığı yanı sıra buz, kil veya kağıt yeme isteği gibi olağandışı yeme isteği gibi belirtiler görülür.

Demir eksikliği şunlara neden olur:

– Kansızlık (anemi), sürekli yorgun, halsiz ve bitkin hissetme, cilt renginde solukluk, ellerde soğukluk ve üşüme, hafif aktivitelerle nefes darlığı yaşama, baş ağrısı, kalp çarpıntısı,
tırnakların kırılgan hale gelmesi, saç dökülmesi, baş dönmesi ve göz kararması.
– Buz, kil veya kağıt gibi gıda dışı maddeleri yeme isteği, kulak çınlaması, odaklanmada güçlük, ağız ve dilde iltihaplanma, uyku bozukluğu, morarmalar, bacaklarda istemsiz kasılmalar, depresyon.

Demir eksikliği arttıkça ve kansızlık ilerledikçe yaşanan belirtiler genellikle şunları içerir:

– Aşırı Yorgunluk: Demir eksikliğinde görülen en yaygın belirtidir. Nedeni vücudun oksijenin vücutta taşınmasına yardımcı olan hemoglobin proteinini yapmak için ihtiyaç duyduğu
demirin bulunmuyor olmasıdır. Hemoglobin yeterli olmadığında az ulaşan oksijen enerji kaybına neden olur.
– Cilt Renginde Solukluk: Kana kırmızı rengini veren hemoglobin eksikliği cilt renginde solmaya neden olur.
– Nefes Darlığı: Nefes darlığı demir eksikliğinin yaygın belirtisidir. Oksijen kaslara ve dokulara etkili şekilde taşınamaz. Vücutta oksijenin yeterli olmadığı esnada vücut daha fazla
oksijen almaya çalışır ve bu daha hızlı nefes alıp vermeye neden olur. Sonuç olarak da nefes darlığı ortaya çıkar.
– El ve Ayaklarda Soğuma: Demir eksikliği nedeniyle el ve ayaklara daha az oksijen taşınır el ve ayaklarda soğumaya ve üşümeye neden olur.
– Baş Dönmesi ve denge kaybı: Vücutta demir yoksunluğu kas güçsüzlüğüne, yorgunluğa ve odaklanamamaya neden olabilir, bu da dik durabilmeyi zorlaştırabileceği için denge kaybı ve
baş dönmesi görülür.
– Baş Ağrısı: Demir eksikliğinde hormonal değişmeler baş ağrısı ile ilişkilidir.
– Kulak Çınlaması: Yeterli demir olmadığında atardamarlara daha fazla kan sağlamak için kalp fazla kan pompalamak zorunda kalır. Kulaklar kan akışındaki değişikliklere karşı çok hassas
olduğundan kulakta çınlamaya sebep olur.
– Ağız ve Dilde İltihaplanma: Demir eksikliğinde, dilde iltihaplanmaya bağlı şişme, yara oluşması, ağız kuruması, ağız köşelerinde çatlaklar meydana gelebilir.
– Tırnakların Kırılgan Hale Gelmesi: Tırnakların kaşık şeklini alması, tırnakların kolayca çatlaması ve kırılması da demir eksikliğinin bir başka belirtisidir.
– El ve Ayaklarda Karıncalanma: Demir seviyesi düşük olduğunda dokulara kan akışının azalmasına neden olur. Ellerinize ve ayaklarınıza kan akışının azalması da karıncalanma hissi
yaratır.
– Tuhaf Yeme İsteklerinin Ortaya Çıkması: Demir eksikliği görülen kişilerde normalde tüketilmeyen hatta yiyecek dahi olmayan bazı nesnelere karşı yeme isteği ortaya çıkar.
Toprak, buz, kil ve tebeşir gibi şeyleri yemek isteyebilir.
– Saç Dökülmesi: Saç büyümesi hücrelerin oksijen miktarı ile ilişkilidir. Kuru saçlar, saçların zayıflaması ve dökülmesi demir eksikliğinde görülen belirtilerdendir.
– Uyku Bozukluğu: Vücutta demir eksik olduğunda önemli hormonları üretemez. Herhangi bir hormon veya besin eksikliği, uykusuzluk da dahil olmak üzere uyku bozukluklarına ve
rahatsızlıklara neden olabilir. Demir eksikliğiniz varsa uyku düzeninizde değişiklikler fark edebilirsiniz.
– Morarmalar: Demir eksikliği anemisinde kırmızı kan hücresi üretilemez. Trombosit üretiminde de azalma olabilir. Trombositlerdeki azalma morarmaların artmasına neden olur.
– Huzursuz Bacak Sendromu: Demir eksikliği bulunan kişilerde dinlenme esnasında bacakların hareket etmesi ile ilgili güçlü bir dürtü olan huzursuz bacak sendromu görülebilmektedir.
– Depresyon: Yorgunluk ve halsizlik kişinin modunu düşürüp, üzüntü hissine kapılmasına neden olur. Aneminin neden olduğu beyindeki oksijen eksikliği, ruh hali bozukluklarına ve
depresyona yol açabilir.

Demir İçeren Besinler Nelerdir?

Demir Eksikliğine Ne İyi Gelir?

– Demir eksikliğine iyi gelen demir yönünden zengin gıdalar şunlardır:
– Karaciğer, kırmızı et, tavuk ve balık eti gibi et ve sakatat türleri
– İstiridye ve midye gibi kabuklu deniz ürünleri
– Ispanak ve pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler
– Nohut, mercimek, börülce, barbunya, bezelye ve kuru fasulye gibi bakliyatlar
– Keçiboynuzu pekmezi ve bal
– Yumurta
– Fındık, fıstık, susam, kabak çekirdeği, kaju ve antep fıstığı gibi yağlı kuruyemişler
– Kuru kayısı, kuru üzüm, incir, hurma ve kuru dut gibi kuru meyveler
– Kekik, kimyon, köri, zencefil veya kişniş gibi baharatlar
– Brokoli, portakal, greyfurt ve çilek gibi C vitamini içeren gıdalar
Yukarıda yer alan besinleri doğal olarak tüketerek vücudun ihtiyaç duyduğu demiri elde etmeniz
mümkündür. Doğal besinler dışında doktorunuz tarafından önerilen demir takviyeleri sayesinde demir
ihtiyacınızı sağlamanız da söz konusudur.
Demir Eksikliği Nasıl Teşhis Edilir?
Demir eksikliği, genellikle yapılan kan tahliliyle ortaya çıkar.

Kan tahliliyle birlikte demir eksikliği teşhisinde faydalanılan yöntemler şunlardır:

– Tam kan sayımı
– Periferik kan yayması testi
– Hematokrit testi
– Hemoglobin testi
– Ferritin seviyesi
– Retikülosit sayısı
Ayrıca demir eksikliğinin altında yatabilecek başka nedenlerin tespiti için endoskopi, kolonoskopi ve
ultrason gibi görüntüleme yöntemleri de uygulanabilir.

Çocuklarda Demir Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?

Demir hapları veya demir içeren takviyeler vücutta ki eksik demiri arttırmada en etkili yöntemdir. Demir eksikliğinde en yaygın tedavi yöntemi olarak uygulanır. Demir eksikliğini eski haline getirmek 3 ila 6 ay arası sürebilir. Genellikle bir haftalık tedaviden sonra kişi kendisini daha iyi hissetmeye başlar. Demir seviyenizi
ölçmek için doktora ne zaman kan tahlili yaptırmanız gerektiğini de sorabilirsiniz. Demir miktarınızın yenilendiğinden emin olmak için bir yıl veya daha uzun süre demir takviyesi almanız gerekebilir.

Çocuklarda Demir Eksikliği İçin Hangi  İlaçlar Kullanılır?

Demir eksikliği tedavisinde dengeli ve sağlıklı beslenmenin yanı sıra düzenli ilaç kullanımı başarı şansını artırmaktadır. Demir eksikliği ilaçları aç karnına kullanılmalı ve kesinlikle süt ve süt ürünleri ile birlikte tüketilmemelidir. Vücutta yeterli demir depolanabilmesi için en az 3 ay boyunca ilaç kullanımına devam edilmelidir.
Demir ilaçları doktor önerisi ile kullanılmalı ve yine doktora danışılmadan bırakılmamalıdır. Demir eksikliğinden korunmak için alınacak ilaçların yanı sıra sakatat, kırmızı et, pekmez gibi gıdalar ve C vitamini içeren besinler tüketmek de faydalıdır.